قدس آنلاین- گروه استانها- طیبه قاسمی؛ در مورد پسماندهای هر شهری اولین معضلی که به ذهن می آید زباله ها هستند اما با اینکه به دلیل عدم احساس بوی ناخوشایند یا تاثیر کمترش بر شمایل شهر نخاله ها را، بعضا به حساب نمی آوریم اما این ذرات خطرناک تر از آنند که به کل بی خیالش شویم، نخاله ها بقایای باقی مانده از تعمیرات یا ساخت و ساز ساختمان ها هستند که بی سرو سامانی خیلی از مناطق شهری در اهواز را باعث شده اند و متاسفانه در رفت و آمد سالیانه! از پل های ششم که بسیاری از مسیرهای شهری هم از آن می گذرد آنها را می بینید، سنگ،آجر، شن و ماسه در حاشیه های شهر هم ابزار بازی اند برای کودکان تا آشغال های دور ریختنی.

فرهنگ سازی برای خطرات نخاله

یک معلم زیست شناسی عنوان می کند: در اصفهان یک تکه زمین با وجود قرار داشتن میان دو منطقه خوب شهر به خاطر حاصخیز بودن مورد کشت قرار گرفته و ما در اهواز بهترین زمین ها را با پسماند ساختمان، نفت و نمک از دست می دهیم.

این شهروند توضیح می دهد: بحث نخاله ها را نمی توان فقط بر گردن مسئولان دانست خیلی از مردم هم اهمیتی به وجود آنها حتی در منطقه مسکونی خود نمی دهند و باید نسبت به خطرات آن فرهنگ سازی شود.

نخاله مامن سالک

یک فعال محیط زیست در این باره به خبرنگار قدس آنلاین می گوید: جایی که نخاله های ساختمانی هستند یک محل خوب برای بیماری سالک به وسیله پشه آن است؛ که بهار و اوایل پاییز بیشتر بروز می کند، خیلی از مردم ندانسته با تصور اینکه یک مشت خاک و سنگ هستند آنها را روی زمین می اندازند اما چون رطوبت دارند جای مناسبی برای رشد حشره سالک است که روی پوست انسان تخم ریزی می کند و بعد از خروج از پوست جای آن به صورت چاله باقی می ماند که این چاله ها روی دست و صورت بیشتر است و در کودکان به دلیل عدم آگاهی و خاراندن عواقب بدتری دارد.

سید عباس مشعشع می گوید: در بعضی شهرها تابلوهایی زده اند که مالکین مربوطه نخاله های خود را در آن خالی کنند اما در شهری مثل اهواز از بی توجهی مردم یا نهادهای مربوطه به خصوص در حاشیه نخاله ها در زمین های خاکی خالی می کنند که غیر از سالک موش ها را نیز به آنجا می کشاند.

او با اظهار اینکه به یاد دارم در اصفهان پیرو برنامه ای نخاله ها را از شهر خارج کرده و در آنجا آهک زدایی و سم زدایی می کردند و با خاک های نرم آنها را می پوشاندند، تا آسیب آن را به حداقل برسانند، می افزاید: وقتی در نخاله تکه ای آهک یا مرمر باشد که ۲۰ متر زیر زمین دفن شده اند بالاخره آهک، تراورتن و..از خود در زمان تجزیه گازی استخراج می کند و به مرور زمان به زمین آسیب می زند گاهی حتی درختی که در آن می کاریم نمی تواند به خاک بستر برسد و خشک می شود و در زمین هایی که یک عده درخت با هم در آن خشک شده به این علت است که ضخامت نخاله ها زیاد است و درخت ها به آن بر خورده است.

فاجعه نخاله ای پل ششم

او عنوان می کند: بهتر است نخاله ها را در زمین های بایر شور و غیر قابل کشت دفن کنند تا شاهد خالی شدن آن در زمین های مثمر و باغات نباشیم که متاسفانه در اهواز دیده شده در باغ های انگور و مرکبات درگیر این نخاله ها هستند که یا مردم این کار را کرده اند یا کم کاری از معاونت خدمات شهری است، حتی این معضل را در پل ششم که یک فاجعه است داریم.

او در تکمیل توضیحات خود درباره زمین های مستعد کشاورزی عنوان می کند: این اراضی در اهواز شامل ملاثانی، ام تمیر، سه راه خرمشهر، پل ششم، مسیر شهر ربیع ساحل کارون و کوت عبداله هستند که با اینکه در حاشیه هستند نباید محلی برای دفن نخاله باشند اما نخاله هایی بین نخل ها ریخته شده که باید آنها را به جاده ماهشهر«باغ فردوس» که شوره زار است برد یا در خود اهواز مثل مسیر اهواز- ملاشیه چاله هایی برای این کار داریم، البته این به شرطی است که میکروب زدایی، آهک زدایی و دفن شوند.

هزینه های متحمل بر شهر

در همین ارتباط مدیر عامل سازمان خدمات موتوری شهرداری اهواز در گفتگو با خبرنگار قدس آنلاین با اعلام اینکه ستاد جمع آوری نخاله ها در سال ۸۲ به منظور ساماندهی نخاله‌های ساختمانی و جلوگیری از انباشته شدن این نخاله ها در شهر و تجمیع یا دپو آنها در یک مکان، شروع به کار کرده، اظهار می کند: این پسماندهای ساختمانی هم چهره زشت دارند و هم تبعات زیست محیطی که اگر باقی بمانند در آینده هزینه های فراوانی را به یک شهر تحمیل می‌کنند.

علی منصوری یکی از دلایل وجود این سازمان را علاوه بر نیاز محیط زیستی، هموار دانستن اهواز بیان می کند و می گوید: این شهر مسطح است و به دلیل جلگه بودن گودال ندارد، بنابراین با معضل زباله و نخاله در آن روبرو هستیم، شما چنین مشکلی را در شهرهای کوهستانی ندارید چون پر از گودال و دره است.

او با بیان اینکه سازمان خدمات موتوری متولی امور جمع آوری نخاله ها در اهواز است؛ اظهار می کند: بنابراین هر شهروند که بخواهد برای انجام ساخت یک ساختمان اقدام و گودبرداری را شروع کند باید از این سازمان مجوز دریافت داشته باشد تا در طی عملیات تخریب شاهد عملیات آنها باشیم.

 این مدیر درباره باعث بروز بیماری بودن نخاله ها توضیح می دهد: اینکه نخاله‌های ساختمانی باعث بروز بیماری‌های هستند یا نه بر عهده ما نیست اما شنیده حاکی از آن است، نخاله ها به جهت وجود برخی عناصر با تجزیه می‌توانند خطرناک باشد از سویی دفن آنها برای جانداران زمین مضر است و دپوی آنها نیز باعث تجمع حیوانات موذی به طور مثال موش، گربه و دیگر حیوانات می‌شود و این ثابت می کنند این نخاله ها خاصیت آسیب زایی دارند و سالها طول می کشد تا به چرخه طبیعت بازگردند.

او اضافه می کند: باید برای نخاله هایی که رها شده اند فکری ‌کرد با توجه به توپوگرافی و موقعیت اهواز امکان دفن آنها نیست بنابراین مکانهای در بیرون شهر تعبیه شده تا به آنجا هدایت شوند اما بعضا تخلفاتی صورت می گیرد، و در کنار اینکه سعی کرده ایم تا جایی که برای محیط زیست ضرر نداشته باشد از آنها استفاده کنیم تا بازیافت نخاله ها که پروسه آن در حال انجام است صورت گیرد و دگرگونی چرخشی نسبت آن داشته باشیم.

 منصوری یکسری تخریب ها را بدون مجوز از شهرداری می داند و تاکید می کند: ما بر روی آنها اشرافیت نداریم و مالک آن ندانسته یا به دلایلی بدون مجوز نخاله های خود را در حاشیه رودخانه ها یا حاشیه شهرها می ریزد، این نخاله جزیی و حاصل تعمیرات ساختمان ها هستند و چون متولی ندارند مالک آن را با هزینه خود بارگیری کرده و هر جا دلش می‌خواهد بریزد که این یک ضعف بزرگ برای شهرداری است.

دومین مورد ساخت و ساز شخصی است وقتی شخصی ساختمان می سازد طبیعتا یک سری مصالح مازاد دارد، این ها هم زیر نظر ما نیست که ۸۰ درصد نخاله های شهری مربوط به آن است در صورت مشاهده و اثبات رها سازی این نخاله در مکان نامربوط چه مالک و چه کمپرسی دار به مرجع قضایی ارجاع داده می شوند تا طبق قانون ۱۶ پسماندها؛ با آنها برخورد شود.

او می افزاید: در حیطه کار ما پیمانکار متصدی تخریب است، هر چند یک سری تخلف صورت می گیرد اما به دلیل از دست رفتن شغل، پیمانکار این کار را انجام نمی‌دهد اگر هم زمانی این کار را انجام دهد قابل پیگیری است سه ماه تعلیق، شش ماه تعلیق و در بار سوم حذف از لیست پیمانکاران سازمان را در پی دارد.

وی ساماندهی نخاله ها را گستره ای وسیع می خواند و می گوید: بانصب جی. پی. اس، ساماندهی پیمانکاران، ساماندهی کمپرسی داران، تهیه مواد تخلیه، ایجاد اقدامات باز دارنده سعی بر این است تا نظارت ها کامل باشد اما در بحث ساخت و ساز قرار بود بر نظارت آنها بر عهده مناطق باشد در این مورد به مالکین اخطار می‌دهند آنها هم این نخاله ها را می برند اما اصل موضوع این است مالک این نخاله ها را کجا خالی کند که در این رابطه نظارتی وجود ندارد، حال سعی بر این است تا کل نخاله های جز را هم ساماندهی کنیم به این صورت که مالک به سازمان خدمات موتوری مراجعه کرده تشکیل پرونده دهد تا باکس هایی برای نخاله ها به آنها دهیم.

مشارکت شهروندان

 منصوری با اشاره به اینکه سازمان طی شش ماه اقدامات این کار را انجام می دهد، تاکید می کند: اما نکته مهم در این مسئله مشارکت شهروندان است، شهروندان باید در مسائل زیست محیطی مشارکت داشته باشند، امروزه محیط زیست در تمام جهان به روز است و کشورهای پیشرفته حرکت شهرها و دولت آنها بر اساس حفظ محیط زیست است، در این کشورها هر مالک که اقدام به تخریب ساختمانی کند هزینه‌های حق پسماند، زباله و نخاله را پرداخت می‌کند، تا اقدامات بازیافت آنها انجام شود، درباره نخاله های کم حجم تا زمانی که شهروندان به این نگاه نرسند که اقدام آنها کمک به شهر است و به شهرداری اعتماد ‌نکنند و آن را هزینه بی جا بدانند مشارکتی اتفاق نمی‌افتد.

او در پاسخ به خبرنگار قدس آنلاین مبنی بر اینکه محل یا مکانی که نخاله ها در آن دفن می شوند چه خصوصیاتی دارند؟ اذعان می کند: طبق آخرین ابلاغیه محیط زیست این مکان ها باید دور از محل های مسکونی باشد، در مسیر آبهای جاری نباشد و مسافت تعیین شده آن با محلهای مسکونی حداقل بالای ۳۰ کیلومتر باشد، چرا گفته می شود باعث ایجاد بیماری هاست که البته مشخص نیست خود زباله ها تولید بیماری می کنند یا مسائل حاشیه آن مثل زمان تجزیه و گازهایی که تولید می کنند یا جمع شدن حیوانات.

منصوری یکی از مشکلات جدی اهواز در دفن زباله را مالک داشتن کل زمینهای اطراف و حاشیه‌ای اهواز می داند و تصریح می کند: سفیره نیز محلی است برای تخلیه زباله ها و ما هم از مالکین شخصی نیزارها و زمینهای گود خواسته ایم یک زمین برای دفن نخاله ها در اختیار ما قرار دهند، چراکه شهرداری زمین ندارد.

او ادامه می دهد: از دهه ۸۰ میلادی در کشورهای توسعه یافته حفظ زمین های اطراف شهر مثل مردابها، نیزارها و جاهای که جانوران بومی  زندگی می کنند به عنوان یکی از شاخص های توسعه شمرده می‌شود چراکه اکولوژی و هوای پاک آن تاثیرگذار است، اهواز گودال بزرگ ندارد در حال توسعه است و آمار ساخت و سازهای آن رو به افزایش است از زمان جنگ و رشد جمعیتی داشته و نیاز به ساخت و ساز دارد، راه اصلی بر این است که نخاله ها در شهر نباشند اما بیرون از شهر رفتن هم مسائل دیگری را می‌طلبد و یک مسکن موقتی است، بهترین و جامع ترین ساماندهی نخاله‌ها بازیافت آن یعنی بازگشت آن به طبیعت برای حفظ منابع آیندگان است.

آرزوی شهری عاری از پسماند

اگر قرار است فکری برای زباله های اهواز کرد و این کلانشهر را به جایی رساند که روزی ادعا کند شهری پاک از هرگونه پسماند است باید نخاله ها را نیز در نظر گرفت و نبودشان در مناطق شهری و حاشیه را از آرزو به حقیقت تبدیل کرد.